همزمان با برگزاری یازدهمین کنگره ژنتیک عنوان شد

  تولید اولین بز ترانس ژنتیک حاوی ژن tPA

  بز تراریخته حاوی ژن tPA انسانی که در درمان سکته‌های قلبی و مغزی مورد استفاده قرار می‌گیرد، در پژوهشگاه رویان متولد شد.

  دکتر محمد گورابی رئیس پژوهشکده رویان که به عنوان یکی از سخنرانان مراسم افتتاحیه یازدهمین کنگره ژنتیک ایران سخن می‌گفت با اعلام این خبر افزود: یکی از این بزغاله‌ها به علت نارسایی گوارشی پس از هفت روز تلف شد، اما بزغاله دیگر در سلامت کامل به سر می‌برد و آزمایش‌های ژنتیکی که طی این مدت انجام شده است، صحت تراریختگی این بزغاله را تأیید می‌کند.

  پروتئین نوترکیب tPA و چند گونه دیگر آن از پروتئین‌های مهمی هستند که در درمان سکته‌های قلبی و مغزی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

  هم اکنون ژن انسانی تی پی ای در ژنوم این بزغاله قرار دارد که بعد از دوران بلوغ ، یعنی حدود 12 تا 14 ماه دیگر می‌توان به کمک متخصصین داروسازی ، پروتیین تی پی ای را از شیر حیوان استخراج ، تخلیص و وارد بازار دارویی کرد.

  این داروها که در حال حاضر از طریق کشت سلولی تولید می‌شوند در سبد دارویی کشورهایی از جمله آمریکا با مبلغی در حدود 1500 دلار برای هر آمپول موجود هستند.

  امید است که تولد این حیوان راهگشای تولید انبوه این دارو جهت ورود آن به سبد دارویی کشورمان شود. البته برای رسیدن به این مقصود باید تعداد قابل توجهی از این گونه بزهای تراریخته تولید شوند که پس از بلوغ و ورود به دوره شیرواری بتوان از شیر این دام‌ها جهت استحصال این پروتئین ارزشمند اقدام شود.

  تاکنون در دنیا یک دارو حاصل از شیر حیوانات تراریخته وارد بازار دارویی شده و داروی دوم نیز در فاز سوم کارآزمایی بالینی است، امید می‌رود که کشور ما نیز به زودی به این مجموعه بپیوندد.

  اولین راهبرد تولید داروهایی که از پروتئین نوترکیب انسانی ساخته می‌شوند، استفاده از باکتری‌های تراریخته بوده است که به علت ناهمخوانی بعضی از این پروتئین‌ها با سیستم انسانی هم اکنون از راهبرد دوم یعنی تولید این پروتئین‌ها از طریق کشت سلول‌های تراریخته استفاده می‌شود.

  اما تولید میزان زیادی از این پروتئین‌ها مستلزم انکوباتورهای بزرگ کشت سلولی، تجهیزات و صرف هزینه‌های بالاست، لذا تولید حیوانات تراریخته از طریق شبیه سازی افق جدیدی در تولید داروهای نوترکیب از شیر پستانداران فرا روی محققان گشوده است که این روش امروزه به عنوان یکی از بهترین گزینه‌ها جهت تولید انبوه بسیاری از مواد بیولوژیک انسانی با کمترین هزینه ممکن برگزیده شده است.

  در این روش ابتدا پروتئین مورد نظر جهت استفاده دارویی یا تحقیقاتی انتخاب و ژن آن پروتئین از سلول‌هایی که مولد این پروتئین در بدن هستند، جدا و تکثیر می‌شود. سپس ژن مورد نظر را با روش‌های مهندسی ژنتیک داخل یک حامل ژنتیکی که دارای پروموتور (یا عامل بیانی) ژن یکی از پروتئین های تراوش شونده در شیر باشد منتقل می‌کنند. سپس حامل جدید را تکثیر و به سلول‌های بدنی تهیه شده از حیوان مورد نظر که توان شیر دهی بالا دارد، منتقل می‌کنند.

  پس از انتخاب بهترین رده سلولی که حاوی ژن انسانی مورد نظر شده است، از طریق فن‌آوری شبیه سازی، آن سلول را جهت تولید حیوان تراریخته به کار می‌گیرند.

  با توجه به اینکه امروزه دستکاری‌ ژن بسیار رخ می‌دهد، مشاهده می‌کنیم که بیش از 60 درصد پروتئین‌هایی که در داروسازی استفاده می‌شود از سلول پستانداران حاصل می‌شود.

  وی افزود: واژه ترانس‌ژنیک به معنی انتقال ژن از یک موجود زنده به موجود دیگر به منظور ایجاد خصوصیات برجسته در حیوان گیرنده ژن است.

  در ادامه دکتر گورابی که به عنوان سخنران عمومی با موضوع تولید حیوانات ترانس ژنتیک در ایران سخن می‌گفت تاکید کرد یکی از دلایل گرایش به سمت تولید حیوانات تراریخت یا دستکاری شده،‌ ایجاد ژن‌های جدید برای بررسی عملکرد آنها است که این بحث در تکنولوژی و دامداری بسیار اهمیت دارد.

  وی افزود: یکی از کارهایی که در بحث حیوانات تراریخت انجام شده و مورد بررسی قرار گرفته است، تولید شیری مشابه شیر انسان در گاو «هرمان» بوده است و هدف از این دستکاری‌ها این است که بتوانیم اندام‌هایی را در موجودات دیگر ایجاد کنیم که قابلیت انتقال به انسان را داشته باشد.

  رئیس پژوهشگاه رویان خاطر نشان کرد: راه‌های مختلفی برای تولید حیوانات تراریخت وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به انتقال از طریق گامت‌ها،‌ انتقال ژن به داخل جنین و مطمئن‌ترین راه از طریق انتقال سلول‌های تمایز یافته به درون جنین‌های بلاستوسیت برای تولید حیوانات ترانس‌ ژن است.

  شایان ذکر است که این بزغاله حبه انگور نام گرفته است. در دی ماه سال 88 نیز شنگول و منگول دو بزغاله تراریخته حاوی فاکتور 9 انعقادی متولد شده بودند.1